Schrijfregels
Het is je vroeger op school al geleerd. Een zin mag niet beginnen met.
Het waren heuse regels.
Een dikke rode streep kreeg je als je het waagde.
Van regels werd niet afgeweken.
Nooit!
Het jaren 70 en 80 leermodel van basisscholen.
Uiteindelijk worden die regels er anno 2023 nog altijd ingestampt.
Als school het niet doet, dan je werkgever wel.
Regels.
Zo doen we dat hier.
Begin een zin nooit met ‘en’
Dit was één van de eerste regeltjes die ik leerde op school.
Of met ‘ik’.
‘maar’ was volkómen uit den boze.
FOUT.
Speurtocht
Waar komen die regels nu vandaan en is het echt nodig om je daaraan te houden?
Hoogste tijd om ons onderzoek te starten.
Woorden als ‘met’, ‘of’, ‘en’, ‘dat’ en ‘als’ zijn woorden die twee of meerdere zinnen met elkaar verbinden. Vaak zijn het hoofdzinnen en bijzinnen. Soms ook twee of meer hoofdzinnen. Daarom heten deze woorden voegwoorden. Ze voegen de boel aan elkaar. Je zou het ook de verbindende factor kunnen noemen.
Voegwoorden worden onderverdeeld in hun functie. Die functie kan verschillend zijn. Zo zijn er de verbindende voegwoorden ‘dat’ en ‘of’. Ook heb je voegwoorden die moment en volgordelijkheid van tijd beschrijven. Voorbeelden hiervan zijn ’terwijl’ en ‘nadat’.
Door woorden die tijd beschrijven weet je als lezer precies op welk moment de gebeurtenis plaatsvindt, of heeft plaatsgevonden.
De lijst van voegwoorden is groot en ze zijn onder te verdelen in hun functie. Het is niet nodig voegwoorden uit je hoofd te leren of regels te bedenken hoe je voegwoorden kunt herkennen. Als je meer taalervaring hebt opgedaan dan weet je intuïtief welke woorden de voegwoorden zijn.
De regel om een zin nooit met een voegwoord te beginnen komt vanwege de functie die ze hebben. Ze horen (officieel) twee of meerdere zinnen aan elkaar te verbinden. Zodra je met een voegwoord start, begin je met de verbinding. Dat wordt gezien als onnatuurlijk.
Als je dit weet, is het dan wel zo slim om je zin met een voegwoord te starten?
Begin een zin met een voegwoord
Die ‘je mag er niet mee beginnen’ woorden vallen in onze taal dus in de categorie voegwoorden. En voegwoorden maken het verband tussen zinnen duidelijk.
Begin je als schrijver juist wel met een voegwoord, dan creëer je in je tekst een informeel- en intiem karakter. Juist dit geeft meer verbinding tussen jouw verhaal en de lezer. Het voelt hierdoor alsof je aan de keukentafel zit te vertellen.
Kijk maar eens naar citaten uit de boeken van deze schrijvers:
<…>
Het schrijfdoel bepaalt of je hier als schrijver gebruik van wilt maken. In de regel geldt dat formele stukken zich niet zo goed lenen voor deze schrijfstijl. Denk aan bedrijfsplannen en strategische documenten of aan boeken in de categorie Filosofie, Mens en Maatschappij.
Websites en blogs lenen zich vaak juist goed voor een informele schrijfstijl. Niet altijd.
Bij boeken genres kun je dan denken aan Biografie, Waargebeurd, Liefde, Misdaad en Thrillers.
Schijt aan schrijfregels
De titel van dit artikel zegt het al: schijt aan schrijfregels.
Af en toe bewust de regels negeren en vanuit jouw visie en creatieve geest teksten vormgeven is veel interessanter dan braaf de regeltjes opvolgen. De schoolse regel “begin een zin nooit met” negeren kan juist zorgen voor meer verbinding met je lezer. Bij het opstellen van je volgende verhaal hoef je niet langer te twijfelen om die zin te laten beginnen met een voegwoord. Gewoon doen!
Probeer het uit, voel je vrij en lap die regels eens vaker aan je laars.
Ga je leuk vinden! En jouw lezers ook!
Wegwijzer
In het bijzondere geval dat jij de weg kwijt raakt en jezelf afvraagt ‘hoe zit dit ook alweer?’ heb je hier een korte wegwijzer. Het bespaart je veel leestijd.
Voegwoorden
Voegwoorden maken het verband tussen zinnen duidelijk. Het is niet erg om bij informele stukken je zin met een voegwoord te beginnen. Neem het woord ‘en’. Dit kleine woord, slechts twee letters, voegt zoveel meer intimiteit toe aan de leesbeleving van de lezer.
Kijk eens naar dit voorbeeld op de voorpagina:
Je hoofd zit vol.
Die flow waar anderen het over hebben
is nergens te bespeuren.
Door de tweede zin met ‘en’ te starten wordt de zin losser van toon. Het voelt hierdoor alsof je aan de keukentafel zit te vertellen. Juist dit creëert verbinding tussen jouw verhaal en de lezer.
Je kunt de drama in je tekst extra versterken door de woorden ‘al helemaal’ in te voegen. De zin wordt dan: En die flow waar anderen het over hebben is al helemaal nergens te bespeuren.